Sommige groentes moet je in ons land binnen of in een kas voorzaaien, omdat het zomerseizoen gewoon te kort is. Denk aan tomaten, pompoenen en courgettes. Dat kan op een zonnige vensterbank. Maar daar past niet zoveel op. Het voordeel van een kweekkast met groeilampen is dat het lekker weinig ruimte in beslag neemt. En dankzij de lampen hoeft de kast niet persé op een lichte plek te staan. Het is een hele fijne methode om groente binnen (voor) te zaaien!
Groente binnen voorzaaien in een kweekkast
Ik zag dit concept van groeilampen in een kast (a.k.a. een greenlight cabinet) een paar jaar geleden bij moestuingoeroe Floor Korte. En ik wist meteen: als we in ons nieuwe huis wonen, dan komt er bij ons ook zo’n kast! We verhuisden in de zomer van 2020, dus afgelopen jaar was mijn eerste volledige moestuinseizoen op ons dakterras. Maar in 2021 hadden we andere prioriteiten qua klussen en uitgaven.
Ik experimenteerde in het voorjaar van 2021 met voorzaaien van groentjes en het voortrekken van mijn Dahlia’s voor het enige beschikbare raam dat we hebben op het zuiden: in de smalle overloop naar ons dakterras (rechts op de foto hierboven).
Dat werkte aardig, maar de ruimte was te klein en het was eigenlijk super onhandig, omdat het raam naar het terras niet goed meer open kon. Ik kan er zeker wel wat planten kwijt, maar niet genoeg. Dit jaar is het dus tijd voor een nieuw experiment: een kweekkast met groeilampen!
IKEA BROR als kweekkast gebruiken
Ik wilde een ‘mooie’ kast als basis. Leuk om naar te kijken en ideaal om buiten het voorzaaiseizoen op een andere manier te gebruiken. De kast staat in mijn thuiskantoor en ik kijk er naar vanaf mijn werkplek. Ik koos uiteindelijk voor de BROR van IKEA. De kast is 85 cm breed, 191 cm hoog en heeft een diepte van 40 cm. Onderin hebben we een unit met deurtjes geplaatst, zodat ik ook wat materialen kan opbergen.
Bij deze kast heb je de keus uit twee soorten legplanken: zwarte metalen planken en neutrale multiplex planken. Omdat het veel makkelijker is om de lampen aan houten planken te monteren, koos ik daarvoor. Maar ik heb ze wel zwart geschilderd met matte lak van de Praxis, omdat ik dat mooier vond. Twee laagjes verf, tussendoor licht opschuren, was voldoende.
Onder: de originele houtkleur, boven na 1 laag lak 
Paint it black
Het gebruik van kweeklampen
Met kweeklampen kun je ideale daglichtomstandigheden binnen nabootsen. Op de plek waar mijn kast staat, komt veel te weinig zonlicht. Maar dankzij de lampen maakt dat niets uit. Je zet kweeklampen overdag aan (bijvoorbeeld 10 tot 14 uur, afhankelijk van wat je kweekt) en ’s avonds gaan ze uit. Plantjes hebben ook een donkere periode nodig, net als in de natuur.
Kweeklampen van Mother
De kweeklampen die ik heb gekozen zijn van het Belgische bedrijf Mother. Ze heten ‘PlantSpectrum‘ en zijn fijn om een aantal redenen:
- Ze zijn super mooi en strak afgewerkt, ik vind het design geweldig. Dat was uiteindelijk de belangrijkste reden voor mijn keus.
- Het licht is wit! Veel andere kweeklampen geven paars licht. En dat is misschien wel vrolijk en gezellig, maar ik kijk liever naar wit licht, haha.
- Het licht van de PlantSpectrum is full spectrum en 92% PAR. PAR is waar je naar moet kijken als het gaat om het kiezen van kweeklampen. Het komt súperdicht bij echt zonlicht en zo creëer je de ideale omstandigheden voor fotosynthese. Hier lees je het hele verhaal.
- Je kunt de lampen op diverse manieren monteren en gebruiken, zelfs staand (verticaal)
- Je kunt de LED-panelen, als ze na een jaar of 8-10 minder goed werken, vervangen en de behuizing eeuwig hergebruiken.
En nee, dit is (helaas!) geen samenwerking. Ik heb de lampen gewoon zelf betaald, haha. Ze zijn behoorlijk prijzig. Dus ik ben begonnen met twee stuks. Als het systeem bevalt, komt er volgend jaar wellicht een derde lamp bij. Mocht je trouwens budgetvriendelijkere groeilampen zoeken, check dan vooral het assortiment van het LED-warenhuis voor enkele alternatieven.
De montage van de kweeklampen
De PlantSpectrum heeft een gleuf aan de bovenzijde waar je bevestigingsmateriaal in kunt schuiven. Je kunt allerlei bevestigingsmaterialen bijbestellen. Standaard zitten er twee runners bij met oogjes en tiewraps (kabelbinders). We hebben de lampen vastgemaakt aan de planken door aan de onderkant van de planken oogjes te schroeven en de lampen met de tiewraps aan de oogjes vast te maken.
Met tiewraps de lampen vastmaken 
Tiewraps aantrekken zodat de lamp strak hangt
Het voordeel van deze methode is dat ik de lampen makkelijk los kan halen en buiten het kweekkast-seizoen bijvoorbeeld kan gebruiken om mijn kamerplanten een lekker lichtbad te geven. Er zit namelijk ook een voet bij de lamp, waardoor je hem verticaal kunt neerzetten. Je zou eventueel ook kunnen werken met touw en een schuifknoop, zodat je de lamp omhoog en omlaag kunt bewegen richting je plantjes.
De lampen bedienen
Je kunt de lampen eenvoudig bedienen met bijgeleverde lichtknopjes die je aan de kabels kunt monteren. Of je kiest voor een stekker met klik-aan-klik-uit systeem. Ook kun je de lampen bijvoorbeeld aansluiten op een timer, zodat ze automatisch aan- en uitgaan elke dag.
Een andere optie is een slimme stekker, bijvoorbeeld van IKEA. Dan kun je de lampen met de IKEA app en/of afstandsbediening bedienen. Je hebt dan wel een IKEA Tradfri hub nodig. In de IKEA app kun je ook instellen dat de lampen automatisch aan- en uitgaan wanneer jij dat wil.
Nerd alert! ik gebruik Home Assistant
Ik heb de groeilampen in mijn kweekkast aangesloten op een slimme stekker van IKEA, maar gebruik niet langer de IKEA hub en app, want het haperde me wat te vaak hier thuis. Sinds een paar maanden gebruik ik Home Assistant voor alle slimme lampen en apparaten in ons huis. Deze software draait op een klein computertje, een Raspberry Pi. Home Assistant werkt samen met alle slimme IKEA apparatuur en ook alle andere lampen en apparaten die werken met Zigbee (een smart home communicatieprotocol).
Home Assistant is best een geavanceerd systeem, je hebt wel wat IT-kennis of handigheid nodig om het te installeren en gebruiken. Maar je kunt er allerlei toffe dingen mee. Ik zou bijvoorbeeld kunnen instellen dat de lampen 1 uur voor zonsopgang aangaan en 2 uur na zonsondergang uitgaan en nog veel meer leuks. Ik kan mijn lampen ook bedienen met mijn telefoon via een app en met een (magnetische) schakelaar van de IKEA.
Wat kost de kweekkast met groeilampen?
En dan de vraag der vragen – voor veel mensen het allerinteressantst – wat heeft deze kweekkast met groeilampen in totaal gekost!? Ik heb alles voor je op een rij gezet:
- De IKEA BROR kost in deze versie ruim €201,-. Als open kast (zonder het gedeelte met deurtjes) is hij trouwens ruim de helft goedkoper.
- De twee PlantSpectrum kweeklampen kosten bij elkaar €398,-
- De slimme stekker van IKEA met magnetische aan/uit-schakelaar kost €14,99
- De verf en de oogjes kostten bij elkaar €18,50 (en ik heb van beide nog veel over)
- Ik heb verder nog 6 Elho kweekschotels maat M gekocht voor €22,80
- En twee kweekdeksels voor op de schotels (ook van Elho) voor €17,14
De eenmalige investering voor deze kast is dus: €672,43. De kast staat op mijn kantoor, dus ik kan er buiten het voorzaaiseizoen andere spulletjes in opbergen of ik kan hem leuk decoreren voor feestdagen enzo. En natuurlijk kan ik de kweekkast járen gebruiken.
En hoe zit het met de stroomkosten?
Toen ik op Instagram deelde dat ik een kweekkast met lampen ging maken, kreeg ik een aantal keer de vraag of dit soort lampen niet veel stroom vreten en of dat niet duur is. Ik heb het even voor je uitgerekend. Stel: je laat beide lampen elke dag 12 uur branden, dan kost je dat met de huidige stroomtarieven (januari 2022) circa 8 euro per maand.
De lampen hoeven maar een paar maanden per jaar aan. Goed om te weten: ik kweek mijn eigen groente omdat ik dat leuk vind, niet vanwege het milieu of om geld te besparen (ook al heeft het daar absoluut impact op). En een hobby mag best wat geld kosten, vind ik. En gelukkig wordt de stroom hier thuis grotendeels opgewekt door de zonnepanelen op ons eigen dak ;-).
Wat kan er beter?
Ook altijd leuk om te lezen bij andermans projectjes, vind ik de learnings. Zou ik bepaalde dingen ánders doen als ik nog zo’n kast zou maken? Wat werkt er minder goed? Eigenlijk zijn er maar twee aandachtspuntjes het vermelden waard:
1. In de lampen kijken is niet fijn
Ik heb gekozen voor een open kast omdat dat ‘easy access’ biedt, je kunt optimaal genieten van de plantjes en het is zoveel makkelijker met water en voeding geven omdat je overal bij kunt. Bovendien zorgt het voor een goede lichtcirculatie. Maar als ik achter mijn bureau zit, kijk ik nu in de lampen.
Het licht in de ruimte is heel prettig, je wordt er lekker wakker van haha. Maar erín kijken is wat minder fijn. Dit ‘issue’ had ik trouwens al wel voorzien. Ik had bedacht om de zijkanten aan de bureauzijde dicht te maken, met hout of vilt en magneetjes. En misschien mijn bureau iets anders posititioneren. Gelukkig zit ik ook geen hele dagen achter mijn bureau ;-).
Kweeklampen zijn uit 
Kweeklampen zijn aan
2. (Nog) niet geschikt voor grotere planten
De afstand van de plank tot de lampen is met deze opzet perfect voor zaailingen en kleine groentes. Daar is de kast ook met name voor bedoeld. Maar als de planten groter worden (denk courgette, tomaten etc.) is de afstand tussen plank en lamp echt veel te klein. Ik kan de planken uiteraard ook op een andere plek hangen, dat is geen probleem.
En mocht ik nog een derde lamp kopen volgend jaar, dan kan ik die aan het plafond monteren. Ik ben vrij groot, dus met een opstapje kan ik de planten bovenop de kast prima water geven. Verder heb ik natuurlijk ook nog wat ruimte voor het raam op het zuiden, waar vorig jaar ál mijn planten stonden. Dus het komt hoe dan ook goed hoor!
Kweekkast met groeilampen zelf maken
In deze zelf ‘gemaakte’ kweekkast met groeilampen kan ik dus groente en bloemen voorzaaien, maar ik kan er bijvoorbeeld ook microgroentjes in kweken en zelfs sla als ik zou willen. Tot slot is het ook de perfecte plek om mijn Dahlia-planten voor te trekken. Al worden die ongetwijfeld snel te groot om hier te staan. Gelukkig heb ik ook nog wat ruimte op de plek waar ik vorig jaar alles had staan.
Afijn, ik ben heel benieuwd hoe de kweekkast met groeilampen gaat bevallen dit seizoen, ik zal er vast uitgebreid verslag van doen in mijn moestuindagboekjes en in mijn Instagram stories. Mocht je nog vragen hebben over de kweekkast of iets leuks willen melden, doe dat dan gerust in de comments hieronder! Ik hoor zoals altijd heel graag van je :).
Ik doe het je echt niet na maar wat een feestje om te lezen het is zo mooi geworden!!
Dankjewel voor deze uitgebreide blog, ik ben helemaal geïnspireerd! Het ziet er echt super mooi uit. Ik weet nog niet of ik dit jaar ook wil gaan voorzaaien (ik verwacht in maart druk bezig te zijn met planten van nieuwe vaste planten in de tuin), maar wie weet dat ik met een simpele setup ga beginnen en dit later uitbouw naar zo’n mooie kast.
Wat een leuke uitleg over de kweekkast … alle facetten komen aan de orde moet ik zeggen.
Ik ga me zeker verdiepen in de lampen.
Bedankt !
Graag gedaan en jij bedankt voor je uitgebreide reactie!
Hoi Saskia, weet je ook of de kweeklamp van Bulbo* goed zijn?
*https://www.bulbolight.com/collections/lights-accessories/products/thin-systema
Daar heb ik helaas geen ervaring mee!