Wie zegt dat je niet kunt moestuinieren op een balkon of dakterras, heeft het waarschijnlijk nog nooit geprobeerd. Want het is absoluut mogelijk! Sterker nog, op een paar vierkante meter kun je heel wat groente en fruit kweken als je wil! En zelfs bloemen. Er zijn wel een paar dingen waar je rekening mee moet houden. En niet alles werkt even goed op een balkon of dakterras als in de volle grond. Maar met de tips en deze blog lukt jouw moestuin op balkon of dakterras vast!
Moestuin op je balkon of dakterras
Dit is mijn vierde jaar als moestuinvrouw en ik heb nog nooit groentezaadjes in de volle grond gestopt. Ik begon in ons appartementje op een mini balkon. En inmiddels kweek ik groente en fruit in potten & (zelfgemaakte) bakken van hout op mijn dakterras. Moestuinieren op een balkon of dakterras heeft unieke voordelen! Zo heb je amper last van slakken, de grootste vijand van de moestuinier (aangezien ze al je oogst in een nacht tijd kunnen opvreten).
Maar het kent natuurlijk ook unieke uitdagingen. In deze blog deel ik graag mijn belangrijkste geleerde lessen en tips voor het moestuinieren op je dakterras of balkon. Je leest o.a. welke spullen je nodig hebt om te kunnen moestuinieren op je dakterras of balkon en wat de belangrijkste voorwaarden zijn voor succes. Hieronder vind je een handige inhoudsopgave naar de belangrijkste onderwerpen. Klik op de kopjes om direct naar het juiste gedeelte te gaan.
Moestuin op balkon: wat heb je nodig?
Om met succes te kunnen moestuinieren op je balkon of dakterras, heb je ten minste voldoende zonlicht nodig en een manier om je groenteplantjes (zeker tijdens de zomerperiode) voldoende water te geven. Hieronder lees je precies hoe dat zit.
1. Voldoende zonlicht
De belangrijkste voorwaarde voor een succesvolle moestuin, is zonlicht. Zonder zon zullen je groentjes simpelweg niet groeien. Dat betekent niet dat je dakterras of balkon volledig op het zuiden moet liggen. Je hebt voor de meeste groentes minimaal vier uur zon nodig. Sommige hebben zelfs zes uur nodig. Maar je kunt ook nog wel wat lekkere dingen kweken als je balkon of dakterras minimaal 2 uur zon vangt. Hoe meer zon, hoe sneller alles groeit en hoe zoeter bijvoorbeeld tomaatjes worden.
2. Voldoende water
Het is geen must om een waterpunt op je balkon of dakterras te hebben, maar als je dat niet hebt, zul je erg veel met gieters moeten slepen. Als je in de volle grond moestuiniert, kun je soms groente kweken zonder (veel) te irrigeren. Maar in potten & bakken droogt de aarde ontzettend snel uit. Dat is een van de specifieke uitdagingen van moestuinieren op je dakterras of balkon. In hele warme periodes moet je soms zelfs 2x per dag water geven.
Als je op een balkon tuiniert, zullen je bakken en potten misschien niet eens nat worden als het regent (afhankelijk van hoe groot je balkon is en of het overdekt is). Dan zul je echt altijd zelf moeten bewateren. Op mijn open dakterras heb ik vorig jaar een Gardena bewateringssysteem aangelegd, dat is echt ideaal. Zo worden mijn groentjes ook bewaterd als ik niet thuis ben. En de watersensor zorgt ervoor dat het systeem alleen water geeft als het nodig is! Hier lees je hoe ik het bewateringssysteem heb aangelegd in mijn moestuin.
Moestuin op dakterras: benodigde spullen
Welke spullen en welk gereedschap heb je nodig om een moestuin te beginnen op je balkon of dakterras? Ik heb een handig lijstje gemaakt van spullen die essentieel zijn. Daaronder vind je nog een overzicht met spullen die handig zijn om te hebben en waar ik niet meer zonder kan!
- Bakken of potten – mijn favorieten zijn deze moestuinbakken op poten die ik samen met mijn vader zelf gemaakt heb. Maar ook deze kweekpotten van het Nederlandse merk Elho zijn ideaal. Ze zijn gemaakt van gerecycled plastic en blijven jarenlang mooi. Ook deze kweektafels van Elho (met deksel) zijn geweldig, ik heb er twee op mijn dakterras staan. Elho heeft ook speciale potten voor tomaten en voor aardappelen die ik graag gebruik.
- Moestuingrond – je potten en bakken vul je met aarde. Hoe beter de grond, hoe beter je groentjes groeien en hoe lekkerder ze zullen smaken. Ik gebruik graag de speciale moestuingrond van Makkelijke Moestuin, maar die van Pokon is bijvoorbeeld ook goed.
- Voeding – de aarde in je potten kun je eeuwig hergebruiken, maar ze verliest wel aan kracht. Daarvoor gebruik je voeding. Die van Makkelijke Moestuin is super goed, maar deze van Pokon wordt ook veel gebruikt.
- Zaadjes – zonder zaadjes, geen groente! Ik gebruik meestal de groentezaadjes van Makkelijke Moestuin, omdat deze groentes en specifieke soortjes bij uitstek geschikt zijn voor moestuinieren in bakken en potten (daarover straks meer).
- Tuingereedschap – er is onwijs veel (moes)tuingereedschap te koop, maar essentieel zijn wat mij betreft een klein harkje, een klein schepje, een grotere schep voor aarde en een schaar om te oogsten.
- Kleine potjes – om in voor te zaaien heb je kleine potjes nodig, bijvoorbeeld deze airpotjes van Makkelijke Moestuin, kleine terracotta potjes of kweektrays. Je kunt ze ook zelf maken uit melkpakken of yoghurtbekjertjes.
- Plantlabels – telkens als je iets zaait of plant zet je erbij wat je gaat kweken. Je kunt zelf plantlabels maken, of je koopt ze. Deze duurzame van kunststof zijn erg fijn.
- Gieter of tuinslang – zoals je al eerder las, is voldoende water geven essentieel als je moestuiniert in potten en bakken. Een grote gieter of een tuinslang als je een waterpunt hebt, is daarom geen overbodige luxe.
Nog meer handige spulletjes voor je moestuin
Hierboven staan alle essentials, de spulletjes die je echt nodig hebt om met succes te moestuinieren. Daarnaast kan ik je nog een aantal producten van harte aanraden. Deze zijn niet broodnodig, maar wel heel fijn om te hebben. Ik zou er niet meer zonder willen moestuinieren!
- Klimrek – zonder klimrek kun je al een heleboel groentesoortjes kweken. Maar voor een aantal van mijn favorieten heb je toch echt een klimrek nodig. Denk aan peultjes en klimcourgette of babypompoen! Je kunt bij Makkelijke Moestuin klimrekken bestellen, maar je koopt net zo makkelijk goedkope trellis bij het tuincentrum.
- Haakjes & draad – Als je planten kweekt die klimmen, dan is het ook handig om iets te hebben waar je de klimmende plant mee kunt vastmaken aan het rek. Ik ben fan van deze rubber band van Nature en deze plantklemmetjes. Maar deze plantringen werken ook.
- Opberger voor zaadjes – zaadjes blijven vaak jarenlang goed, maar dan moet je ze wel droog en in de zakjes bewaren. Zorg dus dat je iets hebt waar je je zaadjes in kunt doen. Dat kan een handige doos of blik zijn. Ik gebruik deze handige opberger van Dille & Kamille, omdat ik die overal mee naartoe kan dragen.
- Bamboe stokken – ik gebruik ze om gaatjes te maken in de aarde, zodat ik daar de zaadjes in kan doen, maar ook om groeiconstructies te maken (bijvoorbeeld een tipi) voor sugarsnaps of kleine balkontomaten. Zie de rechter foto hieronder!
- Oogstmandje – niet essentieel, maar wel erg fijn is een goed oogstmandje. Ik ben fan van de ouderwetse houten Engelse trugs, die koop je bijvoorbeeld hier.
- Tuinwerkhandschoenen – tenzij je het juist fijn vindt om vieze handen te krijgen tijdens het moestuinieren, kan ik je van harte aanraden tuinwerkhandschoenen te kopen. En dan niet de allergoedkoopste uit het tuincentrum, want die sluiten niet goed aan (dus je hebt weinig grip) en zakken af. Twee van mijn favorieten zijn deze van Gardena en deze naadloze tuinhandschoenen.
- Vogelnetten – als je van plan bent om ook fruit te kweken in je moestuin op je balkon of dakterras dan kan ik je van harte aanraden om blauwe vogelnetten te kopen om je fruit te beschermen. Blauw, omdat vogels die kleur zien en er dus minder snel in verstrikt raken.
- Tuinfleece of moestuinmuts – als je eerder wil beginnen of langer wil doorgaan of de knopjes aan je fruitplanten wil beschermen, dan is tuinfleece (wintervlies) ideaal. Deze moestuinmutsen passen over mijn zelfgemaakte bakken.
- Tuinschort of tuinwerkbroek – ik gebruik dit schort van Dille & Kamille graag. Deze tuinbroek van Women’s Plants staat nog op mijn wishlist, zeker omdat je in de zomer een korte broek aan het bovenste deel vast kunt maken.
- Vuilnisbak – mijn dakterras is twee verdiepingen verwijderd van onze GFT-bak op de begane grond. Ik heb daarom een prullenbak op het dakterras staan waar ik snoeisels en groenafval in kan doen. Een keer in de week leeg ik deze bak.
Tips voor moestuin op dakterras of balkon
Allright, nu je weet wat je allemaal nodig hebt om met succes te kunnen moestuinieren op je dakterras of je balkon, kunnen we aan de slag met mijn geleerde lessen van de afgelopen jaren! Wat moet je vooral wel en niet doen in een moestuin op balkon of dakterras? Dit zijn mijn beste tips & musts. Ik hoop dat je er wat aan hebt!
1. Leer de basisprincipes van kweken
Misschien ben je wel iemand die leert door gewoon maar wat te doen en te ontdekken wat wel en niet werkt. Dan moet je dat vooral doen en kun je deze tip lekker overslaan! Zelf hou ik ervan om me in te lezen en te verdiepen in een onderwerp voor ik ermee aan de slag ga. Mocht je nog nooit groente gekweekt hebben, dan is het best fijn om in elk geval de basisprincipes van het kweken te kennen voor je begint.
Zo heb je meteen je eerste jaar al succes! Mijn favoriete boeken voor beginnend moestuiniers zijn: De Moestuin van Floor Korte en Makkelijke Moestuin 2.0 van Jelle Medema. Ik heb trouwens ook een blog geschreven met mijn favoriete bloggers en Instagrammers die content maken over moestuinieren. En verder kijk ik elke week BBC Gardener’s world en leer ik elke week nieuwe dingen van mijn tuinheld Monty Don.
2. Moestuinier in vakken in plaats van rijen
Ik heb de Makkelijke Moestuin al een aantal keer genoemd in deze blog, en dat is niet omdat ik aandelen heb of betaald word om ze te noemen ;-). Ik ben oprecht fan. De Makkelijke Moestuin-methode gebruik ik als basis voor mijn moestuin op ons dakterras. Wat deze methode inhoudt? Het belangrijkste verschil tussen traditioneel moestuinieren en de MM-methode is de manier waarop je zaait.
Bij de traditionele methode kweek je groentes in lange rijen. Dit is prima voor wie alle ruimte heeft en/of in de volle grond kweekt. De MM-methode gaat uit van moestuinieren in bakken en potten en is gebaseerd op tuinieren in vakken. Op die manier gebruik je de ruimte die je hebt veel efficiënter en heb je uiteindelijk een veel hogere opbrengst. En dat is echt perfect voor de moestuin op het dakterras of balkon!
Het fijne van de Makkelijke Moestuinmethode is dat ze niet alleen goede moestuingrond en zaadjes hebben, er is ook een handige app die je precies vertelt hoeveel & wanneer je moet zaaien, uitdunnen, water geven, voeding moet toevoegen en moet oogsten. Er is ook een fijne community waar je kunt sparren met andere moestuinmensjes. De methode is perfect voor zowel beginners als gevorderden. In dat laatste geval kun je lekker eigenwijs doen en afwijken van de ‘regels’ zoals ik ook regelmatig doe, haha.
3. Maak een moestuinplan
Zeker als je weinig ruimte hebt (wat meestal het geval is op een balkon of dakterras) is het belangrijk om een moestuinplan te maken, zodat je de ruimte die je hebt wel zo optimaal mogelijk benut! Een moestuinplan maken is even wat werk, maar het zorgt er voor dat je veel meer kunt oogsten straks.
Het helpt je om groente op de juiste momenten te zaaien, ‘goede buren’ naast elkaar te zetten en aan wisselteelt te doen waardoor de grond gezond blijft. En je krijgt ook inzicht in hoe lang het duurt voordat je iets kunt oogsten, dus wat je allemaal kunt kweken in één seizoen. In deze blog lees je hoe je een moestuinplan maakt.
4. Zorg voor een fijne voorzaaiplek binnen
Niet alle groentjes kun je direct buiten zaaien. Daarvoor is ons klimaat (zelfs nu nog) te koud en zijn onze zomers niet lang genoeg. Vooral zomergroente zoals courgette, pompoen, tomaat en paprika moet je daarom eerst binnen voorzaaien. Dat kan bijvoorbeeld op een zonnige vensterbank. Zorg dus dat je een mooie plek hebt in huis om voor te zaaien, anders kun je deze groentjes niet kweken.
Ik begon hier in huis met een ‘voorzaaizone’ voor het raam. Sinds vorig jaar heb ik een kweekkast om in voor te zaaien. De basis is een kast van IKEA waar we speciale groeilampen in hebben gemonteerd. Ideaal, want deze kast staat in een donkere kamer en neemt weinig ruimte in beslag. Er zijn ook handige mini kweekkasjes te koop met daglichtlamp, zoals deze van Elho.
5. Kies de juiste groente voor je moestuin
Niet alle groentes doen het even goed in potten en bakken, maar veel gelukkig wel! Denk aan diverse slasoorten, andijvie, paksoi, radijsjes, peultjes, sugarsnaps, spinazie, boontjes, erwtjes, uien, knoflook, aardappels, tomaten, courgettes en zelfs (kleine) pompoenen. Maar je moet wel slim kiezen! Er bestaan van elke soort groente ontzettend veel rassen. Een aantal tips:
- Kies soorten die weinig afstand en diepte nodig hebben
- Kies groentes die snel groeien, want als je weinig plek hebt wil je waarschijnlijk niet teveel groente die een bak of vak een half jaar lang in beslag houden
- Kies varianten of rassen die klein blijven
- Kies soorten die opnieuw aangroeien (zoals kruiden en pluksla) of wekenlang oogst geven
- Kies kleinere en/of klimvarianten van groentesoorten die veel plek in beslag nemen, zoals tomaat, courgette en pompoen
- Zaai alleen groente die je superlekker vindt!
Je kunt er vanuit gaan dat alle zaadjes van de Makkelijke Moestuin perfect zijn voor je moestuin op het balkon of dakterras. Deze koop je online of bij de Intratuin. Naast zaadjes kun je ook pootgoed kopen, bijvoorbeeld om aardappels, knoflook of uien te kweken. Dat gaat ook perfect in potten of moestuinbakken. Een fijne webshop hiervoor is Moestuinadvies.nl.
6. Koop groente- en fruitplantjes
Je hoeft natuurlijk niet alles op te kweken uit zaadjes. Als je geen plek hebt om voor te zaaien of gewoon wat tijd of ruimte wil besparen, koop dan zeker kleine groenteplantjes in de winkel! In het tuincentrum koop je in het voorjaar allerlei babyplantjes, bijvoorbeeld pluksla (ik ben gek op eikenbladsla) en koolsoorten die bij jou thuis kunnen uitgroeien tot grote, volwassen planten. Je kunt ook kleine tomaten-, courgette- of peperplantjes kopen om uit te planten na de laatste nachtvorst.
Als je dat doet, heb je geen voorzaaiplek nodig. Ook vind je in het tuincentrum langzaam opgekweekte kruidenplanten (dus niet van die plofkruiden uit de supermarkt) die je buiten kunt uitplanten. En planten waar bijvoorbeeld al tomaatjes of pepertjes aan groeien, die je binnen of buiten in een pot kunt zetten. Perfect! Nog een tip: bij Fruticos bestel je online fruitplantjes die perfect zijn voor een moestuin op het dakterras of op een balkon.
7. Kweek bloemen voor de bestuivers
Groenteplanten met bloemen, moeten bestoven worden. Dat kun je zelf doen (ik heb hier bijvoorbeeld uitgebreid beschreven hoe je zelf courgettes bevrucht met “courgettesex”). Maar eigenlijk is dat de taak van bestuivers zoals bijen en hommels. Om die te lokken, zet je het best ook wat bijenlokkende bloemetjes tussen je groentjes.
Met name eenvoudige, open bloemen, waardoor de bijtjes makkelijk bij het stuifmeel kunnen, zijn hiervoor perfect. Ook fruitplanten zijn ideaal! De bloesem van appel, blauwe bessen en framboos zijn bijenlokkers. En een moestuin zonder fruit is ook maar saai. Toch?
8. Zorg voor schaduw / gefilterd licht
In de lente en de herfst is het juist heerlijk als je dakterras of balkon baadt in het zonlicht. Dan zijn er zo weinig zonuren en is de zon nog niet zo fel, dat je groentjes en fruit het heerlijk vinden om een beetje te bakken. Maar zodra we richting de zomer gaan, wordt dat echt anders. Een moestuin gedijt eigenlijk het beste bij gefilterd licht. Waar je in de tuin vaak bomen en struiken hebt die daar voor zorgen, heb je dat op je balkon of dakterras waarschijnlijk minder.
Zorg daarom voor schaduw op de hete dagen, bijvoorbeeld door een schaduwdoek of parasol neer te zetten. Of zet rondom je groenteplantjes bakken met hoog gras of bamboe of zonliefhebbende bloemen (zoals Dahlia’s) om het licht enigszins te filteren. Het voordeel van voldoende schaduw, is dat je ook een stuk minder water hoeft te geven!
9. Gebruik muren, reling en klimrekken
Als je een moestuin wil op je dakterras of een balkon betekent dat meestal dat je niet heel veel plek hebt. Dat betekent dat je slim moet omgaan met de ruimte die je hebt! De beste manier om veel te kweken op een kleine oppervlakte, is de hoogte in gaan. Denk verticaal! Zet klimrekken tegen muren, hang planten aan het plafond van je balkon of koop speciale moestuinbakken voor over de reling. Hierin kun je bijvoorbeeld bloemen, klein fruit (zoals aardbeitjes) en kruiden kweken.
10. Doe aan wisselteelt
De aarde die je gebruikt in de potten en bakken in je moestuin is in principe eeuwig her te gebruiken. Je zult het wel regelmatig moeten aanvullen. Als je oogst verwijder je immers ook wat wortels van de groente en zal een deel van de aarde meegaan naar de GFT-bak of composthoop. En ook al geef je regelmatig voeding, het is verstandig om daarbovenop aan wisselteelt te doen.
Wisselteelt houdt in dat je na de oogst van een groente iets van een andere plantfamilie in dezelfde bak kweekt. Zo zorg je ervoor dat je de aarde niet uitput, gezond houdt en voorkom je ziektes. Wat je ook kunt doen, is een (of twee) keer per jaar de aarde uit verschillende potten en bakken bij elkaar doen en goed omscheppen, en vervolgens weer verdelen.
11. maak een fijne plek om te werken & zitten
Het is erg fijn om buiten een werkplek te hebben. Iets van een tafeltje of ander oppervlak waarop je plantjes kunt verplanten en je zaadjes kunt neerzetten als je bezig bent. Dat kan een kastje zijn, zoals de kastjes van IKEA die ik op mijn dakterras hebt staan. Die zijn ideaal omdat ze ook meteen als opbergers dienen. Ze staan er inmiddels 2 jaar en blijven eigenlijk best mooi!
Ook een optie is een tafeltje dat je vastmaakt aan de reling van je balkon, zoals bijvoorbeeld de balkonbar. Een andere mogelijkheid is een rolkarretje, dat je zo naar binnen kunt rollen. Naast een plek om te werken, heb je absoluut ook een plek nodig om te zitten. Om te kunnen genieten van je harde werk, je groeiende groentjes en je bloeiende bloemen. Dat kan een simpele stoel zijn, of een tafel met wat stoelen als je meer plek hebt (zoals wij). Zolang je maar ook af en toe met een kop thee, koffie of iets anders lekkers kunt genieten van alles wat groeit!
Heb jij een moestuin op dakterras of balkoN?
Met ruim 3000 woorden is dit een superlange gids geworden voor iedereen die wil beginnen met een moestuin op zijn of haar balkon of dakterras! Ik hoop dat je er wat nuttigs van hebt opgepikt. Heb jij een moestuin op je dakterras of balkon? Dan ben ik natuurlijk onwijs benieuwd naar jouw ervaringen, tips en best practices.
Mocht je overwegen om te gaan beginnen met moestuinieren en na het lezen van dit uitgebreide verhaal alsnog vragen hebben over het kweken van groente en fruit in potten en bakken, laat het dan zeker even weten in de reacties hieronder. Ik ga mijn best doen je zo goed mogelijk te helpen, beloofd! Heel veel moestuinplezier :).
Hele fijne tips en zo toegankelijk voor iedereen! Ben alweer helemaal enthousiast geworden terwijl ik aan het twijfelen was of ik dit jaar weer aan de slag zou gaan met bakken in de tuin.
Liefs Tessa
Lief! 🙂 Waarom was je aan het twijfelen? Vond je het vorig jaar teveel werk?
Teveel werk maar zo leuk en ontspannend! Met 3 kleine kinderen waarvan 1 wat meer aandacht nodig heeft was eigenlijk al het extra werk in huis en tuin al gauw teveel het afgelopen jaar heel gek het was een vreemd jaar. Maar als ik eenmaal bezig was en vooral als ik weer wat lekkere tomaten en paprika’s had was het absoluut een vorm van ontspanning. Dit jaar hopelijk een meer “relaxt” jaar. En hoe leuk was het ook om tijdens het koken of bbqen even de tuin in te lopen voor verse kruiden. Ik denk dat het ook een kwestie van tijd “gunnen” is! Maar ik ga er weer voor!